Θυμός: Πώς να απελευθερωθούμε από την αρνητική του ενέργεια
Η συμπόνια είναι ευφυία
Κεφάλαιο ΕΠΤΑ
Οι άλλοι δεν είναι εχθροί μας
Ξεκίνα με τον εαυτό σου
Χωρίς επικοινωνία δεν μπορεί να υπάρξει αληθινή κατανόηση. Αλλά θα πρέπει πρώτα να βεβαιωθείς ότι μπορείς να επικοινωνείς με τον εαυτό σου. Αν δεν μπορείς, πώς περιμένεις να επικοινωνήσεις με τους άλλους;
Το ίδιο ισχύει και με την αγάπη. Αν δεν αγαπάς τον εαυτό σου, είναι αδύνατον να αγαπήσεις κάποιον άλλον. Αν δεν μπορείς να αποδεχτείς τον εαυτό σου, να του φερθείς με καλοσύνη, δεν μπορείς να το κάνεις για κανέναν άλλον.
Πολύ συχνά συμπεριφέρεσαι ακριβώς όπως ο πατέρας σου, κι ας μην το συνειδητοποιείς. Αλλά παρότι συμπεριφέρεσαι όπως εκείνος, νιώθεις πως είσαι το αντίθετό του. Δεν τον αποδέχεσαι, τον μισείς. Όταν δεν αποδέχεσαι τον πατέρα σου, απορρίπτεις τον εαυτό σου. Ο πατέρας σου βρίσκεται μέσα σου, είσαι η συνέχειά του. Αν, λοιπόν, είσαι σε θέση να επικοινωνήσεις με τον εαυτό σου, είσαι σε θέση να επικοινωνήσεις και με τον πατέρα σου.
Ο εαυτός αποτελείται από στοιχεία μη εαυτού· γι’ αυτό και θα πρέπει να ασκηθούμε στην κατανόηση του εαυτού μας. Ο πατέρας μας είναι ένα τέτοιο στοιχείο μη εαυτού. Λέμε ότι δεν είμαστε ο πατέρας μας, όμως χωρίς αυτόν δεν θα υπήρχαμε. Επομένως είναι απολύτως παρών στο σώμα και το μυαλό μας. Είναι εμείς. Κατανοώντας τον εαυτό σου στην ολότητά του, κατανοείς ότι ο πατέρας σου δεν είναι κάτι ξεχωριστό από σένα.
Υπάρχουν τόσο πολλά στοιχεία μη εαυτού που μπορείς να αγγίξεις και να αναγνωρίσεις μέσα σου — οι πρόγονοί σου, η γη, ο ήλιος, το νερό, ο αέρας, όλες οι τροφές που τρως, και πολλά άλλα. Μπορεί να έχεις την αίσθηση πως όλα αυτά τα πράγματα είναι ξεχωριστά από εσένα, όμως χωρίς αυτά δεν θα ήσουν ζωντανός.
Φαντάσου δύο εμπόλεμες πλευρές που θέλουν να διαπραγματευτούν, αλλά δεν έχουν επαρκή γνώση του εαυτού τους. Πρέπει να ξέρεις πραγματικά τον εαυτό σου, τη χώρα σου, το κόμμα σου, την κατάστασή σου, προκειμένου να καταλάβεις το αντίπαλο κόμμα, το αντίπαλο έθνος, τους άλλους ανθρώπους. Ο εαυτός μας και οι άλλοι δεν είναι δύο χωριστά πράγματα, διότι η οδύνη, η ελπίδα και ο θυμός των δύο πλευρών είναι ο ίδιος.
Όταν θυμώνουμε, υποφέρουμε. Αν το καταλάβεις αυτό, θα καταλάβεις επίσης πως, όταν ο άλλος είναι θυμωμένος, υποφέρει. Όταν κάποιος σε προσβάλλει ή συμπεριφέρεται βίαια απέναντί σου, πρέπει να έχεις την ευφυΐα να δεις ότι ο συγκεκριμένος άνθρωπος υποφέρει από τη βία και τον θυμό του. Αλλά έχουμε την τάση να το ξεχνάμε. Νομίζουμε πως μόνο εμείς υποφέρουμε και πως ο άλλος είναι ο δυνάστης μας. Κι αυτό αρκεί για να μας εξοργίσει και να εντείνει την επιθυμία μας να τιμωρήσουμε. Θέλουμε να τιμωρήσουμε τον άλλον επειδή υποφέρουμε. Τότε, όμως, έχουμε κι εμείς μέσα μας θυμό και βία, όπως αυτός. Αν αντιληφθούμε ότι η οδύνη και ο θυμός μας δεν διαφέρουν από τη δική του οδύνη και τον δικό του θυμό, συμπεριφερόμαστε με περισσότερη συμπόνια. Επομένως, όταν κατανοούμε τον άλλον κατανοούμε τον εαυτό μας και όταν κατανοούμε τον εαυτό μας, κατανοούμε τον άλλον. Τα πάντα ξεκινούν από εμάς.
Για να κατανοήσουμε τον εαυτό μας, πρέπει να ασκηθούμε στην επίγνωση της μη διττότητας. Δεν πρέπει να πολεμάμε τον θυμό μας, διότι ο θυμός είναι ο εαυτός μας, είναι κομμάτι μας, όπως και η αγάπη. Και μπορούμε να τον μετασχηματίσουμε, όπως τα σκουπίδια μπορούν να μετασχηματιστούν σε λίπασμα, και στη συνέχεια σε μαρούλια και αγγούρια. Μη μισείς, λοιπόν, τον θυμό σου. Μην τον πολεμάς και μην τον καταπνίγεις. Μάθε να τον φροντίζεις στοργικά και να τον μετουσιώνεις στην ενέργεια της κατανόησης και της συμπόνιας.
Η συμπόνια είναι ευφυΐα
Η κατανόηση και η συμπόνια είναι πανίσχυρες πηγές ενέργειας. Είναι το αντίθετο της ανοησίας και της παθητικότητας. Αν νομίζεις πως η συμπόνια είναι παθητικότητα, αδυναμία ή δειλία, τότε δεν έχεις ιδέα ποια είναι η πραγματική φύση της συμπόνιας. Αν νομίζεις πως οι συμπονετικοί άνθρωποι δεν αντιστέκονται στην αδικία, κάνεις λάθος. Είναι πολεμιστές, ήρωες και ηρωίδες που έχουν καταγάγει πολλές νίκες. Πρέπει να έχεις τεράστιο σθένος για να ενεργείς με συμπόνια, να εφαρμόζεις τη μη βία, να ενεργείς στη βάση της μη διττότητας. Δεν λειτουργείς πια με βάση τον θυμό σου, δεν τιμωρείς ούτε κατηγορείς. Η συμπόνια σου μεγαλώνει διαρκώς και μπορείς να πολεμήσεις την αδικία με επιτυχία. Ο Μαχάτμα Γκάντι ήταν μονάχα ένας άνθρωπος. Δεν είχε ούτε βόμβες ούτε όπλα ούτε ένα ολόκληρο πολιτικό κόμμα πίσω του. Απλώς δεν ενεργούσε με βάση τον θυμό του, αλλά με βάση την επίγνωση της μη διττότητας και τη δύναμη της συμπόνιας.
Τα ανθρώπινα όντα δεν είναι εχθροί μας. Ο εχθρός μας δεν είναι ο άλλος άνθρωπος. Ο εχθρός μας είναι η βία, η άγνοια και η αδικία μέσα μας και μέσα στους άλλους. Όταν είμαστε οπλισμένοι με συμπόνια και κατανόηση, δεν πολεμάμε ενάντια στους άλλους ανθρώπους, αλλά ενάντια στην τάση τους να κατακτούν, να κυριαρχούν και να εκμεταλλεύονται. Δεν θέλουμε να σκοτώσουμε άλλους ανθρώπους, αλλά δεν θα τους αφήσουμε να δεσπόζουν και να εκμεταλλεύονται ούτε εμάς ούτε τους άλλους. Πρέπει να προστατεύσεις τον εαυτό σου. Δεν είσαι χαζός. Είσαι έξυπνος και έχεις επίγνωση. Συμπόνια δεν σημαίνει να επιτρέπεις στους άλλους να βιαιοπραγούν εναντίον του εαυτού τους ή εναντίον σου. Να είσαι συμπονετικός σημαίνει να είσαι έξυπνος. Οι μη βίαιες πράξεις που πηγάζουν από την αγάπη είναι πάντα έξυπνες.
Να είσαι συμπονετικός δεν σημαίνει να υποφέρεις άνευ λόγου ή να χάνεις την κοινή λογική σου. Φαντάσου ότι καθοδηγείς μια ομάδα που κάνει περιπατητικό διαλογισμό και ότι προχωράτε αργά και όμορφα. Ο διαλογισμός σας παράγει πολλή ενέργεια και αγκαλιάζει τους πάντες με ηρεμία, σταθερότητα και γαλήνη. Όμως ξαφνικά αρχίζει να βρέχει. Θα συνεχίσεις να περπατάς αργά, με κίνδυνο να γίνετε όλοι μούσκεμα; Αυτό δεν είναι έξυπνο. Η έξυπνη αντίδραση είναι να το γυρίσεις σε «διαλογισμό τροχάδην». Δεν θα χάσετε την απόλαυση του περιπατητικού διαλογισμού. Μπορείς να τρέχεις με ενσυνείδηση, για να μη γίνεις μούσκεμα. Πρέπει να ασκούμαστε έξυπνα. Ο διαλογισμός δεν είναι ανόητη πράξη. Διαλογισμός δεν σημαίνει να αντιγράφεις άκριτα ό,τι κάνει ο διπλανός σου. Όταν διαλογίζεσαι, πρέπει να είσαι ευρηματικός και να χρησιμοποιείς σωστά την ευφυΐα σου.